หากมาเที่ยวญี่ปุ่นแล้ว การเดินทางส่วนใหญ่ก็ต้องขึ้นรถไฟ เพราะสะดวกรวดเร็ว ไม่เข้าใจอะไรก็สามารถถามเจ้าหน้าที่ประจำสถานีได้ แต่ทราบไหมคะว่าในญี่ปุ่นก็มีมี 無人駅 "มุจินเอคิ" หรือสถานีรถไฟที่ไม่มีเจ้าหน้าที่ประจำการด้วย ในบทความนี้จะพาไปรู้จักสถานีไร้เจ้าหน้าที่ 無人駅 "มุจินเอคิ"กัน
■ สถานีไร้เจ้าหน้าที่คือ
無人駅 "มุจินเอคิ" หรือ สถานีไร้เจ้าหน้าที่ เป็นสถานีรถไฟที่ไม่ได้มอบหมายให้มีเจ้าหน้าที่ประจำสถานีโดยเฉพาะอย่างยิ่งหมายถึงสถานีที่ไม่มีเจ้าหน้าที่สถานี ออกตั๋ว ตรวจตั๋วหรือเก็บตั๋ว และไม่มีส่วนช่วยเหลือผู้โดยสาร บางทีมี "สถานีไร้เจ้าหน้าเป็นเวลา" คือกำหนดเวลาที่ไม่มีเจ้าหน้าที่ประจำสถานี สถานีไร้เจ้าหน้าที่จะรองรับผู้โดยสารการขึ้นลงและการขึ้นลงจะดำเนินการตามปกติเว้นแต่จะมีเหตุผลพิเศษ เนื่องจากไม่มีเจ้าหน้าที่ประจำสถานี การออกตั๋วประตู ตรวจตั๋วและการเก็บตั๋วจึงถูกละเว้นหรือใช้วิธีการอื่นที่ไม่ใช่เจ้าหน้าที่ (เช่นการเก็บรถโดยคนขับและการขายตั๋วโดยร้านค้า) หรือวิธีการอัตโนมัติ (IC Card หรือตู้จำหน่ายตั๋วอัตโนมัติ ฯลฯ ) ในอดีตสถานีไร้เจ้าหน้าที่มักจะถูกจัดตั้งขึ้นบนเส้นทางท้องถิ่นในพื้นที่ซึ่งประชากรในพื้นที่สถานีและผู้โดยสารมีจำนวนน้อยมาก แต่ด้วยการเพิ่มการแพร่กระจายของบัตร IC card และการลดต้นทุนในส่วนของผู้ให้บริการรถไฟ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาสถานีไร้เจ้าหน้าที่ในเขตเมืองพบได้บ่อย ตามที่กระทรวงการขนส่งและการท่องเที่ยวได้สำรวจพบว่า เดือนมีนาคม 2020 มีสถานีไร้เจ้าหน้าที่เป็น 4564 (48.2%) จาก 9465 สถานี และมีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้น
บทความแนะนำ
■ อาคารสถานีพร้อมสิ่งอำนวยความสะดวกอื่น ๆ
ตู้จำหน่ายตั๋วอัตโนมัติ เป็นตู้จำหน่ายตั๋วทั่วไปที่เราสามารถพบได้ตามสถานีต่างๆ ซึ่งวิธีการใช้ก็คล้ายกัน ส่วนใหญ่ก็รองรับภาษาอังกฤษ
ประตูออกอัตโนมัติสำหรับ IC Card ต้องบอกไว้ก่อนว่าไม่ได้มีทุกสถานี เพราะบางสถานียังต้องใช้ใบรับรองสถานี ดังที่จะอธิบายต่อด้านล่าง
ตู้ออกใบรับรองสถานี ก่อนขึ้นรถไฟคุณต้องดึงตั๋วจากเครื่องนี้ก่อน ที่ตั๋วจะมีหมายเลขให้ และเมื่อตอนลงคุณก็ชำระค่าโดยสารตามที่ได้ระบุไว้ สถานีที่มีผู้โดยสารน้อยบางสถานีมีสิ่งอำนวยความสะดวกอื่น ๆ ตัวอย่างดังแสดงด้านล่าง บางสถานีถือว่าเป็นสถานีที่มีการบริการที่ดีทีเดียว
ห้องสมุด - Memambetsu Station, Ikutahara Station, Sakuma Station ฯลฯ
ร้านกาแฟ - สถานี Kitahama, สถานี Toro, สถานี Mokoto, สถานี Yamubetsu ฯลฯ
ร้านทำผม -Kato Station
ที่ทำการไปรษณีย์ - สถานี Oshima Tobetsu, สถานี Koyoshi ฯลฯ
แม้ว่าสถานีดังกล่าวจะมีสิ่งอำนวยความสะดวกที่พนักงานประจำอยู่ แต่ก็สามารถขอความช่วยเหลือได้เนื่องจากสถานีไร้เจ้าหน้าที่ไม่มีเจ้าหน้าที่รับผิดชอบการปฏิบัติงานของสถานีและไม่มีการขายตั๋ว
■ วิธีการขึ้นและลงที่สถานี
ขึ้นรถไฟที่สถานีไร้เจ้าหน้าที่: สถานีที่ติดตั้งเครื่องจำหน่ายตั๋วอัตโนมัติเช่นเดียวกับสถานีทั่วไป สามารถซื้อตั๋วที่เครื่องจำหน่ายตั๋วอัตโนมัติก่อนขึ้นรถไฟ ที่สถานีที่มีใบรับรองสถานีก่อนขึ้นรถไฟให้รับใบรับรองก่อนขึ้นรถไฟ ในกรณีนี้ค่าโดยสารจะจ่ายที่กล่องค่าโดยสารที่สถานีหรือในรถไฟเมื่อลงจากรถ นอกจากนี้ยกเว้นบางสถานีเมื่อขึ้นรถไฟคนเดียวอาจจำเป็นต้องซื้อตั๋วที่มีหมายเลขที่รถไฟออกตั๋วที่ให้ไว้ในรถเมื่อขึ้นรถไฟ หากคุณไม่มีตั๋วใบรับรองหรือตั๋วที่มีหมายเลขให้รายงานกับคนขับหรือเจ้าหน้าที่ควบคุมทันทีที่คุณขึ้นรถไฟ ในปี 2020 มีการลงมติเพื่อพัฒนาแนวทางในการจัดการกับคนพิการที่สถานีไร้เจ้าหน้าที่และกระทรวงการขนส่งและการท่องเที่ยวกำลังดำเนินการจัดทำแนวปฏิบัติ สำหรับผู้ประกอบการรถไฟในปี 2021
ลงรถไฟที่สถานีไร้เจ้าหน้าที่: ใส่ "ตั๋ว" หรือ "ใบรับรองสถานีขึ้นรถไฟ” (ตั๋วที่มีหมายเลข) และค่าโดยสาร" ในกล่องค่าโดยสารที่ติดตั้งบนรถไฟหรือในอาคารสถานี บัตรโดยสารจะถูกนำเสนอให้กับเจ้าหน้าที่ จากมุมมองของการจัดการค่าโดยสารเมื่อรถไฟจอดที่สถานีไร้เจ้าหน้าที่ทางเข้าจะเป็นเพียงประตูด้านหลังของรถคันแรกที่ติดตั้งเครื่องออกตั๋วที่มีหมายเลขและทางออกคือช่องโดยสาร 1 แม้ว่าจะมีเพียง มีการระบุประตูหน้าของรถไฟทั้งสองข้างหรือแม้ว่ารถสองคันจะเชื่อมต่อกันมีเพียงรถคันแรกเท่านั้นที่สามารถขึ้นและลงรถไฟได้และรถคันที่สองไม่สามารถขึ้นและลงได้โดยตรง (รถคันที่สองเปิดและปิดประตู) โดยอยากแนะนำให้ลงจากรถคันแรก
■ การจัดการที่สถานีไร้เจ้าหน้าที่
การจัดการดำเนินการโดย บริษัทที่ดำเนินงานผู้อยู่อาศัยในท้องถิ่นและผู้จัดการอุปกรณ์ที่ติดตั้งในสถานี ในสถานี JR ที่มีการจัดการโดยตรง ซึ่งควบคุมสถานีไร้เจ้าหน้าที่โดยการส่งเจ้าหน้าที่ลาดตระเวนเพื่อบำรุงรักษาและซ่อมแซมและทำความสะอาดอุปกรณ์ เช่น แสงสว่าง จัดการตารางเวลาและกระดานข่าวจัดการเครื่องจำหน่ายตั๋วอัตโนมัติ อย่างไรก็ตามมีหลายกรณีที่การดำเนินการจัดการอุปกรณ์ถูกโอนจากสถานีที่มีการจัดการโดยตรงไปยังแผนกที่รับผิดชอบการบำรุงรักษารางรถไฟเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน (เช่นพื้นที่การจัดการแผนกรถไฟของ JR Kyushu) นอกจากนี้ยังมีการติดตั้งสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับเจ้าหน้าที่เมื่อเข้าพักในตอนกลางคืนเช่น Echizentetsu Railway Mikuni Ashihara Line Mikuniminato Station และ Taketoyo Line Taketoyo Station การจัดการแบบรวมศูนย์ของสถานีไร้เจ้าหน้าที่หลายแห่ง ระบบสำหรับสถานีไร้เจ้าหน้าที่หลายแห่งได้รับการแนะนำจากสถานีจัดการที่มีคนขับ Kintetsu Railway ได้จัดตั้ง "ศูนย์ข้อมูลทั่วไป" ในเมืองนาราซึ่งมีเจ้าหน้าที่ประมาณ 30 คนร่วมกันตอบคำถามจากผู้ใช้สถานีไร้เจ้าหน้าที่ทางโทรศัพท์หรือระบบอินเตอร์คอม หน้าที่ของคอลเซ็นเตอร์ที่ตั้งอยู่ในจังหวัดโอซาก้าและจังหวัดมิเอะถูกรวมเข้าด้วยกันที่นี่
■ ปัญหาที่มักพบที่สถานีไร้เจ้าหน้าที่
เนื่องจากเป็นสถานีที่ไม่มีเจ้าหน้าที่คอยตรวจเช็คตั๋ว อาจจะมีการลักลอบออกจากสถานีโดยไม่เสียค่าตั๋วได้ แต่ก็น่าจะเป็นส่วนน้อยหากเทียบกับค่าใช้จ่ายในการจ้างเจ้าหน้าที่มาประจำสถานี
ความปลอดภัย: เนื่องจากเป็นการยากที่จะรักษาความปลอดภัยภายในสถานีจึงอาจติดตั้งกล้องวงจรปิดไว้ที่สถานีและมีตำรวจหรืออาสาสมัครในพื้นที่คอยลาดตระเวน
อาคารสถานี: อาคารสถานีส่วนใหญ่จะเก่ามากไม่ได้มีการปรับปรุง ในสถานีไร้เจ้าหน้าที่บางสถานีมีการใช้ตัวของรถบรรทุกที่ถูกทิ้งมาปรับปรุงเป็นที่พักสำหรับผู้โดยสารแทนที่อาคารสถานีเดิมที่เสื่อมโทรม โดยส่วนใหญ่จะพบได้ในฮอกไกโด
ห้องน้ำ: ห้องสุขาในสถานีไร้เจ้าหน้าที่จำนวนมากถูกปิดหรือรื้อออกเนื่องจากเก่ามากและใช้ค่าบำรุงรักษาของอาคารมาก มีหลายกรณีที่รัฐบาลท้องถิ่นติดตั้งห้องน้ำสาธารณะเคลื่อนที่ได้ หรือจัดสร้างห้องน้ำในละแวกใกล้เคียง
สถานีรถไฟไร้เจ้าหน้าที่ในญี่ปุ่น 無人駅 "มุจินเอคิ" มีแนวโน้มที่จะมีเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แต่ด้วยการจัดการแบบญี่ปุ่น คงจะไมีมีปัญหาใหญ่ๆตามมานัก อาจจะมีเพียงความไม่สะดวกสำหรับนักท่องเที่ยวที่พูดภาษาญี่ปุ่นไม่ได้ แต่ตอนนี้มีข่าวว่าเริ่มมีการใช้เอไอ เพื่อให้ข้อมูลแก่นักท่องเที่ยวบ้างแล้ว ต้องคอยดูต่อไป ไม่แน่ว่าในอนาคตสถานีรถไฟทั้งหมด อาจจะเป็นสถานีไร้เจ้าหน้าที่ในญี่ปุ่น 無人駅 ทั้งหมดเลยก็ได้ใครจะรู้!
