พอเข้าเทศกาลปีใหม่แต่ละที่ก็จะมีวัฒนธรรมการทานอาหารวันปีใหม่ที่แตกต่างกัน ตัวอย่างเช่นที่ไทยก็มีเมนูอาหารมงคลเพื่อความปังตลอดทั้งปี เช่น ผัดไทยเส้นจันท์ ขนมจีนที่เชื่อว่าทานแล้วจะมีอายุยืนยาว ลาบที่เชื่อว่าจะได้มีโชคลาภทั้งปี แล้วก็ขนมหวานเช่น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ที่เชื่อกันว่าทานแล้วจะร่ำรวยเงินทอง และที่ญี่ปุ่นก็มีวัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นที่นิยมทานในช่วงปีใหม่เช่นกัน ลองไปดูกันว่าจะมีอะไรบ้าง แล้วมีความหมายว่าอย่างไร
■ โทชิโคชิโซบะ (年越しそば)
คนญี่ปุ่นจะทานโทชิโคชิโซบะ (年越しそば) หรือโซบะข้ามปีในคืนก่อนปีใหม่เป็นวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมานานในญี่ปุ่น ซึ่งเมนูนี้ก็จะเป็นการทานเส้นโซบะในซุปร้อนหรือทานแบบโซบะเย็นที่จิ้มซอสโซบะ โรยด้วยต้นหอมญี่ปุ่น อาจจะมีท็อปปิ้งด้วยเทมปุระหรืออื่นๆตามแต่ชอบ โดยที่ความหมายของอาหารจานนี้ก็มีหลากหลายเช่น ทานโซบะสิ้นปีเหมือนตัดขาดสิ่งไม่ดี โชคร้ายให้ทิ้งไว้ในปีเก่า แต่ส่วนมาก เส้นโซบะมีความยาวเปรียบเหมือนการอธิษฐานให้มีอายุที่ยืนยาวเหมือนเส้นโซบะ การกินอาหารประเภทเส้นหมายถึงขอให้มีชีวิตที่ยืนยาวคล้ายๆกับที่ไทยก็นิยมกินผัดไทยเส้นจันท์และขนมจีนนั่นเอง
บทความแนะนำ
■ โอเซจิ (御節)
โอเซจิเป็นอาหารญี่ปุ่นดั้งเดิมประจำเทศกาลปีใหม่ซึ่งส่วนประกอบแต่ละอย่างของโอเซจินั้นล้วนมีความหมาย โอเซจิมีส่วนประกอบที่เยอะและเมนูแตกต่างกันไปแล้วแต่ท้องถิ่นของญี่ปุ่น โดยทั่วไปแล้วจะจัดเสิร์ฟในกล่องแบบดั้งเดิมที่เรียกว่า จูบาโกะ (重箱) ความหมายที่แฝงอยู่ในแต่ละเมนูต่างกันดังต่อไปนี้
คุโรมาเมะ (黒豆) หรือถั่วดำ ส่วนใหญ่ปรุงให้มีรสหวานเชื่อว่านำความแข็งแรงสุขภาพดีมาให้ในปีใหม่
ดาเตะมากิ (伊達巻) หรือไข่ม้วนรสหวานที่ผสมกับเนื้อปลาบด ด้วยลักษณะม้วนๆ คล้ายกับคัมภีร์โบราณจึงเชื่อว่าจะมีโชคเรื่องการศึกษา
คมบุมากิ (昆布巻き) หรือสาหร่ายม้วน สาหร่ายที่นำมาใช้ในโอเซจิคือ สาหร่ายคมบุ เชื่อว่าหมายถึง ความสุขและความน่ายินดี
คาซุโนะโกะ (数の子) ในโอเซจิคือไข่ปลาเฮอร์ริ่งที่นำไปหมักในดาชิมีรสเค็มและกรอบ เชื่อว่าหมายถึง ความอุดมสมบูรณ์และความเจริญรุ่งเรือง
เอบิ (海老) หรือกุ้งหลากมีหลายรูปแบบในโอเซจิ บางครั้งก็มาแบบทั้งตัวทั้งเปลือก บางครั้งก็มาแบบเทมปุระ และบางครั้งก็มาแบบปอกเปลือกแล้ว เชื่อว่าหมายถึงการมีอายุยืนยาวเนื่องจากรูปร่างที่โค้งงอนั้นดูเหมือนหลังของผู้สูงอายุ
โกโบ (ごぼう) คือรากไม้ชนิดหนึ่งและถูกนำมาใช้ปรุงอาหารที่หลากหลาย หนึ่งในเมนูยอดนิยมที่ทำจากโกโบก็คือ ทาทากิโกโบ หรือ คิงปิระโกโบ ที่นำไปผัดกับแครอท โกโบเชื่อว่าหมายถึง ความผูกพัน ความแข็งแรงและความมั่นคง
คุริคินตอน (栗きんとん) เป็นเกาลัดผสมกับมันบดรสหวานมีสีทองเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์ของโชคดีและความร่ำรวย
เรนคอน (蓮根) หรือรากบัว เชื่อว่าทำให้พ้นภัยหลีกเลี่ยงภัยอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้
ปลา (魚) มีปลา 2 ชนิดที่นิยมใช้กันในโอเซจิ ได้แก่ ไทและบุริ ปลาไท (鯛) เป็นที่นิยมเพราะพ้องเสียงกับคำว่า เมะเดไท (めでたい) ที่แปลว่า “ยินดีด้วย” ในภาษาญี่ปุ่น ในขณะที่บุริ (ぶり) ซึ่งมักจะรับประทานแบบซาชิมิ เชื่อว่าเมื่อกินแล้วจะประสบความสำเร็จในชีวิต
■ โอโซนิ (お雑煮)
โอโซนิ (お雑煮) หรือโซนิ คืออาหารประเภทซุปที่ตามธรรมเนียมจะทานกันในวันขึ้นปีใหม่ อาจจะเรียกได้ว่า ซุปโมจิปีใหม่ แม้ว่าส่วนประกอบของน้ำซุปอาจแตกต่างกันไปตามแต่ภูมิภาคเช่น คันไซจะมีซุปเป็นสีขาวทำมาจากชิโรมิโซ ส่วนทางคันโตจะมีซุปเป็นสีน้ำตาลจากโชยุ มักจะทานพร้อมกับโมจิด้วยเสมอ คันไซจะใช้โมจิเป็นรูปทรงกลม ส่วนทางคันโตจะใช้โมจิรูปสี่เหลี่ยม โมจินั้นเชื่อว่าหมายถึง การมีชีวิตที่ยืนยาวเนื่องจากเมื่อกัดกินแล้วจะยืดยาวออกไป โอโซนิแต่ละพื้นที่ไม่เหมือนกันเลยจริงๆ สามารถอ่านได้จากบทความ ซุปโมจิอาหารปีใหม่ญี่ปุ่นที่เรียกว่า โอโซนิ (お雑煮)
■ โมจิ (餅)
โมจิ (餅) ถือเป็นอาหารมงคลของชาวญี่ปุ่น และนิยมนำไปเป็นเครื่องสักการะเทพเจ้าตามความเชื่อตั้งแต่สมัยโบราณอีกด้วย ในวันปีใหม่ชาวญี่ปุ่นจะมีการทำโมจิด้วยวิธีแบบดั้งเดิมที่เรียกว่า โมจิทสึกิ (餅つき) โดยจะเริ่มจากการใส่ข้าวโมจิลงในอุซุ (臼) หรือครกไม้ขนาดใหญ่ และใช้สากไม้ที่เรียกว่าคิเนะ (杵) ตำลงไปเป็นจังหวะ โดยมีผู้ช่วยอีกคน ใช้มือช่วยพลิกโมจิไปด้วยจนกันเป็นจังหวะ จนกระทั่งได้ก้อนแป้งโมจิที่นุ่มเหนียวพร้อมจะนำไปทำขนมและอาหารต่อไป โมจิที่เพิ่งเสร็จอาจจะนำไปยัดไส้ถั่วแดงเป็นของชอบของเด็กๆ หรือไม่ก็นำไปย่างจิ้มซอสโชยุ หรือจะนำไปใส่ในโอโซนิ(お雑煮)
■ อาหารอื่นที่นิยมทานในปัจจุบัน
ในปัจจุบันการที่จะลุกมาทำโอเซจิในวันปีใหม่นั้นแทบจะไม่ค่อยมี บางบ้านที่ค่อนข้างมีฐานะอาจจะสั่งจากร้านมาก็ได้โดยส่วนใหญ่จะมีราคา 10,000－20,000 เยน แต่ตอนนี้น่าจะมีเซตเล็กๆราคาไม่แรงสัก 5,000 เยนขายอยู่บ้าง แต่ต้องสั่งจองล่วงหน้า ในปัจจุบันอาหารอื่นๆที่เป็นที่นิยมนอกจากโอเซจินั้นมีมากมาย โดยทั่วไปแล้วบางบ้านก็นิยมทำโอโซนิ(お雑煮) อย่างเดียวเพราะง่ายและสะดวกราคาไม่แพง หรือไม่ก็สั่งซูชิเซตใหญ่มากินกันในครอบครัว บางบ้านก็จะทำเป็นอาหารแนวหม้อไฟสำหรับครอบครัว สุกียากี้ ชาบูชาบู และบางบ้านก็จะเน้นใช้วัตถุดิบมงคลมาประกอบอาหารตามสะดวกแทน เช่น กุ้งผัดรากบัว ปลาไทหรือปลาบุริย่าง เป็นต้น
ตอนนี้เรารู้วัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นที่นิยมทานในช่วงปีใหม่กันแล้ว ทั้งโทชิโคชิโซบะที่ทานในวันสิ้นปี,โอเซจิ, โอโซนิ, โมจิ หรืออาหารอื่นๆที่นิยมทานในวันปีใหม่ในปัจจุบัน อย่าลืมลองเลือกทานอาหารปีใหม่แบบญี่ปุ่นกันดูบ้างนะ
