Thơ Tanka là loại thơ cổ của Nhật Bản có từ thời Nara. Đặc điểm của một bài thơ có phần khá nhỏ gọn tuy nhiên lại biểu đạt một cách tinh tế và đầy đủ những cảm xúc, nỗi lòng của nhân vật mà tác giả muốn truyền tải. Điều gì đã khiến thơ Tanka có sức mạnh nội lực chạm đến cảm xúc của người xem như vậy? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay sau đây.
Thơ Tanka là loại thơ thường được sử dụng để bày tỏ một cách ước lệ và tinh tế về những cảm xúc, tình cảm của con người. Nhưng đôi khi, chúng được dùng để mô tả nét đẹp của thiên nhiên Nhật Bản.
Mục lục
- Thơ Tanka là thể thơ như thế nào?
- Đặc trưng của thơ Tanka Nhật Bản
- Các nhà thơ Tanka nổi bật
- Tổng hợp những bài tập thơ Tanka nổi tiếng
Thơ Tanka là thể thơ như thế nào?
Tên gọi, nguồn gốc
Tanka có âm Hán Việt là Đoản ca. Đây là thể thơ cổ xuất hiện vào thời đại Nara – thể thơ sớm nhất từng được ghi nhận trong lịch sử Nhật Bản. Khởi nguyên của bài thơ Tanka bắt đầu từ “cổ ký sự” – bộ thơ gồm 31 âm tiết ghi chép lại rằng chính thần bão tố Susanoo là nhân vật sáng tác ra tác phẩm này.
Cấu trúc bài thơ
Cấu trúc của bài thơ tanka Nhật Bản khá ngắn gọn, chỉ gồm 5 dòng thơ và 31 âm tiết. Số lượng chữ trong mỗi câu được chia bắt buộc thành 5 7 5 7 7. Với 31 âm tiết trong tiếng Nhật quy ra mỗi bài thơ Tanka không quá 12 từ. Tuy nhiên dù có hình thức ngắn gọn nhưng thơ Tanka được rất nhiều người Nhật yêu thích và sáng tác bởi có lối gieo vần tự do, không theo khuôn phép và đặc biệt không theo quy tắc phải có quý ngữ Kigo. Trong khi đó một bài thơ vẫn đảm bảo diễn tả trọn vẹn bất kỳ tình cảm, cảm xúc của tác giả.
Ngôn từ trong thơ Tanka cô động, giản dị nhưng lại vô cùng chặt chẽ trong số lượng từ được giới hạn nên các hình ảnh nhắc đến trong bài thơ cũng trở nên trau chuốt và tinh tế, dễ đi vào lòng người đọc.
Bài viết được tuyển chọn
Đặc trưng của thơ Tanka Nhật Bản
Tính nữ, diễm tình
Một trong những đặc điểm đặc trưng nhất khi nhắc đến vẻ đẹp thơ Tanka là tính nữ, dư tình. Đó là linh hồn xuyên suốt mỗi bài thơ giúp mang lại cho người đọc những cảm xúc bâng khuâng, lưu luyến, chìm đắm và nhẹ nhàng lắng đọc trong lòng. Đặc điểm này của thơ Tanka được bắt nguồn từ những cảm thức thẩm mĩ truyền thống của người Nhật như: Aware, Yugen, Sabi, Wabi…. Quan trọng nhất là cảm thức Aware.
Đội ngũ sáng tác
Đội ngũ sáng tác của tanka khá đa dạng nhưng chủ yếu là tầng lớp quý tộc cung đình Heian, không phân biệt nam hay nữ giới. Những vị vương công, công chúa, công nương, hoàng thân, thiên hoàng, cựu hoàng, phu nhân.. cũng là những tay bút thơ Tanka. Dù thuộc thể loại thơ cao cấp và trau chuốt, độ phổ biến của thơ Tanka trong quần chúng rộng rãi đến mức có cả các nhà sư, hòa thượng làm thơ.
Nội dung đặc trưng của thơ Tanka
Nội dung lớn nhất, đặc trưng quan trọng nhất của tanka là tiếng nói tình yêu nam nữ. Tanka được coi là thể thơ tình của người Nhật bởi tính diễm tình thể hiện trong lối biểu đạt. Có thể ví von những vần thơ Tanka như hình ảnh của các nàng Geisha trong xã hội cũ, một nét đẹp ước lệ thoang thoảng những nỗi buồn man mác nhưng rất dịu dàng, sâu sắc. Ngoài ra còn có thiên nhiên Nhật Bản tươi đẹp khắc họa tinh tế trong câu từ thơ Tanka. Một trong những nhà thơ nổi tiếng và vĩ đại trong dòng thơ cổ truyền này là Kakinomoto Hitomaro. Ông được biết đến là nhà thơ có kiến thức uyên thâm và lối biểu đạt sâu sắc, dễ đi vào lòng người, dù thể hiện về bất kỳ đề tài nào thì thơ ông vẫn mang đậm chất trữ tình.
Các nhà thơ Tanka nổi bật
Thơ Tanka là một trong những thể loại thơ được sử dụng phổ biến trong quần chúng. Các nhà thơ Tanka nổi tiếng ở Nhật Bản vào giai đoạn từ khoảng giữa thế kỷ 18 đến nửa đầu thế kỷ 19 có thể kể đến như Naobumi Ochiai (1861-1903), Akiko Yosano (1878–1942), Takuboku Ishikawa (1886–1912), Sachio Itō (1864–1913) và Kanoko Okamoto (1889–1939).
Tổng hợp những bài tập thơ Tanka nổi tiếng
Vạn diệp tập
Vạn diệp tập là tập thơ đánh dấu thời kỳ mở đầu của thể loại thơ Tanka. Tập thơ này được xem là công trình độc nhất vô nhị, “ngọn hải đăng” của thơ ca Nhật Bản. Vạn diệp tập dịch ra nghĩa là Tập thơ của mười ngàn chiếc lá, bao gồm tổng cộng 20 quyển thơ với 4500 bài. Đến nay, các tác giả của tập thơ này vẫn chưa được xác định rõ.
Công nương Ukon
Công nương Ukon là tập thơ nói về sự thủy chung, tin tưởng của người phụ nữ trao cho người mình yêu. Nhưng trái tim chàng lại đa tình tin chắc người mình yêu vẫn sẽ cứ mãi đứng, chờ và đợi chàng trên đỉnh núi cao. Qua đó ca ngợi tình yêu thủy chung, son sắt của công nương cũng như thân phận người phụ nữ xưa nói chung. Ngoài ra tập thơ còn khắc họa những muộn phiền, khổ đau trong tình yêu và truyền đạt đến người đọc một cách thật nhẹ nhàng và bao dung, dù cho chàng đã phụ bạc lời thề năm xưa.
Tanka tính đến nay đã ra đời được 13 thế kỷ. Những đặc điểm thơ Tanka về tính diễm tình đã được tác giả sử dụng để gửi gắm một cách nhẹ nhàng và sâu lắng những cảm xúc, tình cảm của mình với tình yêu, thân phận con người cũng như vẻ đẹp thiên nhiên Nhật Bản. Nhắc đến Tanka là nhắc đến những hoài niệm cổ xưa, trong tâm thức người dân xứ sở hoa anh đào, Tanka đã trở thành một nét riêng nổi bật trong hành trình văn hóa lịch sử nước nhà. Đối với những ai yêu thích văn học Nhật Bản, tìm hiểu và đào sâu về thể loại thơ này sẽ giúp bạn có những trải nghiệm mới mẻ về lối diễn đạt trong bối cảnh con người ngày xưa. Biết đâu sau này bạn sẽ có cơ hội sử dụng thơ Tanka để bày tỏ tình cảm của mình đấy!
