Già hóa dân số là vấn đề “nan giải” ở Nhật bởi tỷ lệ già hóa dân số ở Nhật vẫn đang ở mức khá cao. Cụ thể, số lượng người lớn tuổi ở Nhật tăng mạnh qua từng năm và tỷ lệ trẻ em ngày một giảm. Nhật Bản nổi tiếng là một trong những quốc gia phát triển bậc nhất tại châu Á và sở hữu “chỗ đứng” cao trên toàn cầu. Tuy nhiên, vấn đề già hóa dân số đã ít nhiều ảnh hưởng đến nền kinh tế của quốc gia này. Trong đó, việc thiếu hụt nguồn lao động, không đủ nhân lực làm việc đã gây ra nhiều ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế ở Nhật.
Thông qua bài viết này, WeXpats sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng già hóa dân số, những hệ lụy của nó mang lại hay những cơ hội trong tương lai cho người nước ngoài ở Nhật.
MỤC LỤC:
- Già hóa dân số là gì?
- Nguyên nhân già hóa dân số ở Nhật
- Những hệ lụy của già hóa dân số ở Nhật
- Giải pháp ngăn già hóa dân số ở Nhật
- Chương trình hợp tác lao động Việt - Nhật
- Kết
Già hóa dân số là gì?
Già hóa dân số là sự gia tăng độ tuổi trung vị của dân số. Nói một cách dễ hiểu, tỷ suất sinh tụt dốc dẫn đến số lượng trẻ em được sinh ra giảm đi và số người cao tuổi tăng lên. Xu hướng già hóa dân số thường diễn ra ở các nước phát triển mạnh hơn.
Trong đó, tình trạng già hóa dân số ở Nhật nổi bật hơn hẳn trong những năm gần đây tuổi thọ trung bình tại quốc gia này khá cao hơn so với nhiều nước khác trên thế giới. Nhật Bản cũng được biết đến là quốc gia có tuổi thọ cao nhất trên thế giới. Ngược lại, tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi ngày càng giảm đi. Đây là những biểu hiện cơ bản của sự già hóa dân số tại Nhật Bản đang diễn ra ngày một nghiêm trọng hơn.
Bài viết được tuyển chọn
Nguyên nhân già hóa dân số ở Nhật
Lựa chọn cuộc sống độc thân
Nguyên nhân được cho là trực tiếp dẫn đến già hóa dân số ở Nhật là người Nhật “sợ cưới” và “sợ sinh con”. Theo quan niệm từ xưa, phụ nữ Nhật Bản sau khi kết hôn, sinh con sẽ phải từ bỏ sự nghiệp của mình để chăm lo cho gia đình. Điều này hoàn toàn không có vấn đề gì vào ngày xưa, tuy nhiên, trong thời buổi nam nữ bình đẳng như ngày nay, việc này đã tác động đến nhiều người và làm cho họ cảm thấy muốn được sống “1 mình”. Với những lý do trên, số người kết hôn ở Nhật đã giảm mạnh trong những năm gần đây và trẻ em được sinh ra cũng giảm đi rất nhiều.
Kết hôn muộn
Ngoài việc lựa chọn cuộc sống độc thân, kết hôn muộn ở Nhật cũng góp phần gây nên tình trạng già hóa dân số. Được biết, số người kết hôn trước 30 tuổi dần giảm sút, tỷ lệ người kết hôn muộn tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Lý do là vì hầu như họ muốn ổn định sự nghiệp, tài chính trước khi đi đến hôn nhân. Việc này đã gây nên tỷ lệ sinh con thấp do độ tuổi và hầu như mỗi gia đình chỉ sinh 1 đến 2 con, 1 phần gây nên tình trạng già hóa hóa dân số ở Nhật.
Thiếu ổn định về kinh tế
Nhật Bản là một quốc gia phát triển mạnh về kinh tế, tỷ lệ người thất nghiệp thấp. Tuy nhiên, những năm gần đây số lượng công việc không ổn định ngày càng tăng lên do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự. Do đó mà tình trạng thất nghiệp ngày càng tăng cao khiến nhiều người không muốn lập gia đình. Đây là một trong những nguyên nhân gián tiếp tác động lên hệ trạng già hóa dân số ở Nhật.
Những hệ lụy của già hóa dân số ở Nhật
Kinh tế, xã hội
Già hóa dân số đặt ra những cơ hội và thách thức về mặt kinh tế, xã hội, đồng thời đòi hỏi quốc gia thực hiện những thay đổi trong nền kinh tế. Thiếu hụt nguồn nhân công lao động là điều tác động rõ rệt nhất hiện nay tại Nhật Bản. Mặc dù vấn nạn của Covid-19 mang lại không nhỏ nhưng so với trước đây các doanh nghiệp đã “hồi phục” hơn rất nhiều. Số lượng các doanh nghiệp tại Nhật Bản là khá lớn nhưng người dân ở trong độ tuổi lao động chiếm tỷ lệ quá thấp, gây nên nhiều mối lo ngại.
Ngoài ra, già hóa dân số còn dẫn đến việc chi ngân sách cho các chương trình phúc lợi xã hội sẽ nhiều hơn. Những điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế quốc gia khi ngân sách thu vào không đủ đáp ứng cho những chương trình này và thiếu hụt ngân sách sẽ khiến nền kinh tế đi xuống, lao dốc nhanh hơn.
Người dân
Khoảng cách thế hệ về độ tuổi tại Nhật ngày càng gia tăng hơn khi người lớn tuổi nắm giữ những vị trí quan trọng trong lĩnh vực chính trị. Các vấn đề về chương trình phúc lợi cho người cao tuổi luôn được ưu tiên hơn sẽ đẩy làn sóng dư luận lên cao bởi những người trẻ tuổi. Điều này có thể đã vô tình gây nên bất mãn khiến nhiều người trẻ không muốn tạo “nòi giống” duy trì kinh tế đất nước.
Vị thế quốc tế
Trước đây Nhật Bản là một trong những quốc gia đứng đầu tại Châu Á với vị trí cường quốc kinh tế của mình.Tuy nhiên, trong những năm gần đây vị thế Nhật Bản dần suy yếu do tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm, những tác động từ nền kinh tế quốc gia, chính trị, xã hội bị tác động bởi sự già hóa dân số. Điều này làm mất vị thế của cường quốc và ngày càng bị đẩy lùi.
Giải pháp ngăn già hóa dân số ở Nhật
Trợ cấp khuyến khích sinh con
Những người trẻ tại Nhật Bản ngày càng kết hôn muộn hoặc không muốn kết hôn và sinh con do những áp lực về kinh tế, đời sống. Để gia tăng và khuyến khích giới trẻ kết hôn và sinh con, chính phủ đã tung ra gói trợ cấp nhằm khích lệ người trẻ có thể an tâm khi kết hôn và sinh con, không gặp phải áp lực về kinh tế.
Có thể bạn quan tâm:
Các phúc lợi và trợ cấp nuôi con ở Nhật
Miễn học phí đối với giáo dục mầm non
Những chương trình miễn giảm học phí đối với giáo dục mầm non là một biện pháp tốt nhất để thúc đẩy tỷ lệ sinh ở Nhật, cắt giảm tình trạng già hóa dân số. Những khi chính sách này được thúc đẩy sẽ giảm bớt nỗi lo về kinh tế và cũng như trẻ em được chăm sóc tốt hơn.
Chú trọng dịch vụ chăm sóc cho trẻ em
Ngoài việc tập trung nhiều vào những chính sách chăm sóc, dịch vụ y tế cho người cao tuổi thì những chính sách xây dựng hệ thống y tế, dịch vụ chăm sóc cho trẻ em cũng đã được cải thiện hơn rất nhiều trước tình hình già hóa dân số. Điều này giúp cho người dân an tâm hơn khi quyền lợi của trẻ em được đảm bảo. Chắc chắn môi trường tốt thì tỷ lệ sinh cũng sẽ tăng trở lại.
Thu hút lao động nước ngoài để bổ sung nhân lực
Để khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực trong bối cảnh già hóa dân số. Nhật Bản đã thi hành các chính sách thu hút lao động nước ngoài. Ví dụ, mức lương cao, công việc tốt và đảm bảo đời sống cho nhân viên đã mang đến cho nước Nhật hàng triệu người lao động trên khắp thế giới. Điều này giúp nền kinh tế được phục hồi và đóng góp nhiều cho sự tăng trưởng kinh tế quốc gia trong xã hội già hóa dân số ngày nay.
Chương trình hợp tác lao động Việt - Nhật
Đây là chương trình được các công ty, doanh nghiệp tại Nhật Bản ký kết và đưa người lao động sang Nhật làm việc theo chương trình hợp tác đã được ký kết giữa 2 quốc gia Việt - Nhật và được thông qua đơn vị quản lý là Bộ Lao Động Thương binh và Xã hội. Chương trình hợp tác lao động này đã mở ra con đường làm ăn cho hàng triệu lao động Việt Nam, đồng thời đã giải quyết mối lo thiếu hụt lao động trong xã hội dân số già hóa ở Nhật.
Đối tượng
Những đối tượng tham gia vào chương trình này được quy định như sau:
Ứng viên nam, nữ trong độ tuổi từ 18 – 35 tuổi.
Đã tốt nghiệp trình độ trung học cơ sở trở lên.
Đáp ứng tiêu chuẩn về chiều cao và cân nặng. Nam từ 160cm, nặng 50kg trở lên và nữ từ 148cm, cân nặng 40kg trở lên.
Đối tượng tham gia chương trình cần phải có sức khỏe tốt, không mắc các bệnh truyền nhiễm, không bị HIV và không có dị tật trên cơ thể.
Những người có kinh nghiệm làm việc thực tế sẽ được ưu tiên hơn.
Quy trình đăng ký
Lựa chọn đơn hàng
Để tham gia chương trình hợp tác Nhật Bản này, bạn có thể lựa chọn các đơn hàng với những ngành nghề phù hợp theo nhu cầu tìm việc làm và sức khỏe, trình độ của mình. Có rất nhiều đơn hàng tuyển dụng theo từng thời điểm và giai đoạn khác nhau như: xây dựng, cơ khí, nông nghiệp, thực phẩm, thủy sản, chế biến, đóng gói…
Thi tuyển
Khi hoàn thành các thủ tục giấy tờ và trúng tuyển người lao động sẽ trải qua kỳ thi tuyển. Kỳ thi tuyển sẽ được tổ chức tùy theo yêu cầu của doanh nghiệp hay nghiệp đoàn tuyển dụng với những kiến thức và các yêu cầu riêng biệt. Nếu trúng tuyển cho đơn hàng người lao động sẽ làm hồ sơ đầy đủ để làm các thủ tục xuất khẩu lao động.
Kết
Già hóa dân số là một trong những vấn đề nổi trội hiện nay trên toàn cầu. Riêng tại Nhật Bản sự già hóa dân số đang diễn ra ngày càng rõ rệt hơn, gây những áp lực lên kinh tế quốc gia và sự phát triển. Trong bối cảnh này, Nhật Bản đã mở cửa cho nhiều lao động từ các nước khác có cơ hội làm việc tại Nhật, cải thiện kinh tế và đời sống cho cả đôi bên.
