ဂျပန်နိုင်ငံမှာတော့ တစ်နှစ်ပတ်လုံးရာသီအလိုက် ပွဲတော်တွေအများကြီးရှိပါတယ်။ ယဥ်ကျေးမှုအရ ပွဲတော် တွေအပြင် ရာသီအလိုက်ကျင်းပတဲ့ ပွဲတော်တွေလဲ အများကြီးရှိပါတယ်။ ဒီနေ့မှာတော့ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ ရိုးရာပွဲတော် ထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Setsubun ဆိုတဲ့ ပွဲတော် အကြောင်းကိုဖော်ပြသွားပါ့မယ်။
မာတိကာ
- Setsubun ပွဲတော်ရဲ့ မူလအစ နှင့် သမိုင်း။
- Setsubun ပွဲတော် မှာ ဘာတွေပြုလုပ်လေ့ရှိလဲ။
- Setsubun ပွဲတော်မှာ ဘယ်လိုအစားစာတွေစားလေ့ရှိလဲ။
- Setsubun ပွဲတော်တွေကိုဘယ်မှာ ကျင်းပလေ့ရှိလဲ။
- အကျဥ်းချုပ်
Setsubun ပွဲတော်ရဲ့ မူလအစ နှင့် သမိုင်း။
Setsubun ပွဲတော်ကတော့ နွေဦးရာသီ မစခင်မှာ ကျင်းပတဲ့ ပွဲတော်ဖြစ်ပါတယ်။ ပွဲတော်ကျင်းပရခြင်းရရည်ရွယ်ချက်ကတော့ မကောင်းတဲ့ အရာတွေကိုဖယ်ရှားပြီး နှင်ထုတ်နိုင်ဖို့နဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အရာတွေကို နှင်ထုတ်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။
ဘာလို့ Setsubun ကို နွေဦးရာသီမှာကျင်းပရတာလဲ။
ဂျပန်နိုင်ငံမှာတော့ ရှေးယခင်တုန်းက လပြက္ခဒိန်ကို အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။ လပြက္ခဒိန်အရဆိုရင် နွေဦးစတင်ပေါက်တဲ့ ကာလ (立春- risshun) ဆိုတဲ့ ကာလကတော့ နှစ်သစ်ကိုစတဲ့ အနီးစပ်ဆုံးကာလဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်သစ်မှာ မကောင်းတာတွေဖြစ်လွယ်တယ် ဆိုပြီး အယူရှိပြီး ဒီမကောင်းတဲ့ အရာတွေကို ကာကွယ်နိုင်ဖို့အတွက် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် လပြက္ခဒိန်ပေါ် မှာ နွေဦးရာသီရောက်တဲ့ အချိန် ဖေဖော်ဝါရီလ အစမှာ Setsubun ပွဲတော်ကို ကျင်းပလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒီ Setsubun ကတော့ အများအားဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်နေ့ မှာ ကျရောက်လေ့ရှိပါတယ်။ သို့သော်နှစ်တိုင်း ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်နေ့မှာ ကျရောက်တာမျိုးတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ဥပမာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တုန်းကတော့ ဖော်ဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့မှာ ကျရောက်ပါတယ်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာတော့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်နေ့ (စနေနေ့) ကတော့ Setsubun ပွဲတော်ကျရောက်ပါတယ်။
စာရေးသူရွေးချယ်သောဆောင်းပါး
Setsubun ပွဲတော် မှာ ဘာတွေပြုလုပ်လေ့ရှိလဲ။
ပဲကြဲခြင်း (mamemaki)
အပေါ်မှာပြောခဲ့သလို ပဲ နှစ်အစမှာ မကောင်းဆိုးဝါးတွေ ဝင်ရောက်တတ်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆ ရှိပါတယ်။ မကောင်းဆိုးဝါး (ဘီလူး) ကိုနှင်ထုတ်နိုင်ဖို့အတွက် 豆まき (mame maki) ပဲနှင့် ပေါက်ပြီး နှင်ထုတ်လေ့ရှိပါတယ်။ မကောင်းဆိုးဝါး (ဘီလူး) ပဲနဲ့ ပေါက်ပြီး အပြင်ကိုနှင်ထုတ်ပါတယ်။ အိမ်တံခါးနှင့် ပြတင်းပေါက်တွေကိုဖွင့်ပြီး 鬼は外 (oni wa soto) ဘီလူး (မကောင်းဆိုးဝါး) အပြင်ကိုထွက် လို့အော်ပြီးပဲကို ကြဲပါတယ်။ နောက်ပြီး အိမ်အတွင်းဘက်ကို 副は内 (fuku wa uchi) လို့ပြောပြီး ပဲထပ် ကြဲပါတယ်။ 福 (fuku) ဆိုတာကတော့ ပျော်ရွှင်မှုနှင့် ကောင်းတဲ့ အရာတွေကိုဆိုလိုပါတယ်။ အများအားဖြင့် အပေါ်မှာပြောခဲ့သလို 鬼は外 (oni wa soto) ဘီလူး (မကောင်းဆိုးဝါး) / 福は内 (fuku wa uchi) လို့ပြောပြီး ပဲကိုကြဲလေ့ရှိပေမယ့် ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ ဒေသ အပေါ် မူတည် ပြီးတော့ အနည်းငယ် ကွဲပြားမှုတွေလဲရှိပါတယ်။
Iwashi ဆာဒင်းငါး ခေါင်းကိုအလှဆင်ခြင်း
နောက်တစ်ခုကတော့ မကောင်းတဲ့ အရာတွေကို ကြိုတင်ကာကွယ်တယ်ဆိုတဲ့ ယတြာအနေနဲ့ Iwashi လို့ခေါ်တဲ့ ဆာဒင်းငါးကင်ပြီး ငါးခေါင်းကို ဟော်လီအရွက်အပေါ်မှာ ခေါင်းနဲ့ အလှဆင်တဲ့ အလေ့အထ လဲရှိပါတယ်။ ဟော်လီအရွက်ကိုတော့ ဂျပန်လို 柊（hiiragi）လို့ခေါ်ပြီး၊ ဆာဒင်းငါးနဲ့ အလှဆင်ထားတာကိုတော့ 柊鰯（hiiragiiwashi）လို့ခေါ်ပါတယ်။
Setsubun ပွဲတော်မှာ ဘယ်လိုအစားစာတွေစားလေ့ရှိလဲ။
Setsubun ပွဲတော်မှာ ပဲကြဲတာအပြင် တခြားရိုးရာအစားအသောက်တွေလဲ စားလေ့ရှိကြပါတယ်။ Setsubun မှာစားလေ့ရှိတဲ့ အစားအသောက်တွေကို ကြည့်လိုက်ကြရအောင်။
福豆 (fukumame) - မိမိအသက်အလိုက် ပဲကိုစားခြင်း။
Setsubun ပွဲတော်ကျရောက်တဲ့ နေ့မှာ ကိုယ့်အသက်အရွယ်အလိုက် ပဲကိုစားလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဥပမာ အသက် ၂၀ အရွယ်ရောက်နေတဲ့သူတွေဆိုရင် ပဲအရေအတွက် ၂၀ စားပါတယ်။ နှစ်သစ်ကိုရောက်တဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ကိုယ့် အသက် ထက် ၁ ခုပိုစားတဲ့ သူတွေလဲရှိပါတယ်။
豆まき (mame maki) မှာ ပဲကိုတော့ 大豆 (Daizu) ဆိုတဲ့ ပဲကြီးလှော်ကိုအသုံးပြုလေ့ရှိကြပေမယ့် ဂျပန်နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှာတော့ မြေပဲကို အသုံးပြုတာမျိုးတွေလဲရှိပါတယ်။ စူပါမားကတ်တွေနှင့် convenience stores မှာ setsubun မှာအသုံးပြုတဲ့ ပဲတွေကိုဇန်နဝါရီလ လောက်ကတည်းက ဝယ်ယူရရှိနိုင်ပါတယ်။
恵方巻(ehōmaki) - ရေညှိထမင်းလိပ် ကိုစားခြင်း။
နောက်တစ်ခုကတော့ (ehōmaki) လို့ခေါ်တဲ့ ရေညှိထမင်းလိပ်ကိုစားတာဖြစ်ပါတယ်။ ehōmaki ကိုတော့ အလွယ်ပြောရရင် ထမင်းနှင့် ရေညှိထဲမှာ ပါဝင်ပစ္စည်း ၇ မျိုးကို လိပ်ထားတဲ့ ရေညှိထမင်းလိပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ပါဝင် ပစ္စည်းတွေကတော့ ဒေသအပေါ်မူတည်ပြီးကွဲပြားပေမယ့် အဓိက အားဖြင့်တော့ ပုဇွန်၊ ကြက်ဥ၊ ငါးရှဥ့်တို့ အဓီကပါဝင်တတ်ကြပါတယ်။ ပါဝင်ပစ္စည်းတစ်ခုချင်းစီမှာလဲ အဓိပ္ပာယ်တွေအမျိုးမျိုးရှိတတ်ကြပါတယ်။ ဥပမာ - ပုဇွန်ကတော့ အသက်ရှည်စေဖို့၊ ကြက်ဥ ကတော့ ငွေကြေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လာဘ်ကောင်းစေဖို့၊ ငါးရှဥ့်ကတော့ အောင်မြင်စေမို့ ဆိုတဲ့ အယူအဆတွေလဲရှိပါတယ်။ ehōmaki ကိုစားတဲ့အချိန်မှာလဲ လိုက်နာရမယ့် စည်းမျဥ်းလေးတွေလဲရှိပါတယ်။ အဲဒါဆို ဒီစည်းမျဥ်းလေးတွေကိုကြည့်လိုက်ကြရအောင်။
(၁) တစ်ယောက်ကို တစ်လိပ်စီစားရပါမယ်။
ehōmaki ဆိုတာကတော့ ကတော့ ရှည်တဲ့ ထမင်းလိပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပိုင်းဖြတ်ပြီးတော့ စားလေ့မရှိပါတယ်။ တစ်ယောက်ကို တစ်လိပ်စားရပါတယ်။ ဖြတ်တယ် ဆိုတာက ဂျပန်မှာတော့ လူတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးဖြတ်တောက် တာနဲ့ ကောင်းတဲ့ အရာတွေကုန်ဆုံးတယ် အစသဖြင့် မကောင်းတဲ့ နိမိတ်ကိုဆောင်တဲ့ အတွက်ကြောင့်မိုလို့ ဖြစ်ပါတယ်။
(၂) လက်ရှိနှစ်ရဲ့ နိမိတ်ကောင်းတဲ့ အရပ်မျက်နှာကို မူပြီးတော့ စားရပါမယ်။
နောက်တချက်ကတော့ 恵方巻（ehōmaki） ကိုတော့ အဆိုပါနှစ်ရဲ့ နိမိတ်ကောင်းတယ်လို့ ယူဆရတဲ့ အရပ်မျက်နှာကို မူပြီးတော့ စားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 恵方 (ehō) ဆိုတာကတော့ နှစ်တစ်နှစ်ရဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အရပ်မျက်နှာ ကိုဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။ 恵方 (ehō) ကနှစ် နှစ်အပေါ် မူတည်ကြီးတော့ ပြောင်းလဲပါတယ်။ 2024 ခုနှစ်ရဲ့ နိမိတ်ကောင်းတဲ့ အရပ်မျက်နှာကတော့ အရှေ့အမြောက် အရှေ့ အရပ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ဒီနှစ် 恵方巻（ehōmaki）ကိုစားတဲ့ အချိန်မှာတော့ အရှေ့အမြောက် အရှေ့ အရပ် ကိုမျက်နှာမူပြီးသေချာစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။
(၃) စကားမပြောဘဲ အဆုံးထိသေချာစားရမယ်။
နောက်ဆုံးအချက်ကတော့ 恵方巻（ehōmaki）ကိုအဆုံးအထိဘယ်သူ့ကိုမှစကားမပြောဘဲ အဆုံးထိစားရပါမယ်။ စားတဲ့ အချိန်မှာလဲ စိတ်ထဲမှာ လိုချင်တဲ့ဆုကို ဆုတောင်းရင်းစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။
恵方巻（ehōmaki）ကတော့ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ အနောက်ပိုင်းဒေသဖြစ်တဲ့ အိုဆာကာရဲ့ ရိုးရာ အစားစားဖြစ်ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်မှာတော့ ဂျပန်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလုံးကလူတွေ စားလာကြပါတယ်။ ဇန်နဝါရီလ ရောက်တဲ့ အချိန်မှာတော့ convenience stores တွေနှင့် စူပါမားကတ်တွေမှာ ကြိုတင်ပြီးတော့ ဘိုကင်တင်ပြီးတော့ မှာစားလို့ရပါတယ်။
副茶 (Fukucha)
Setsubun ပွဲတော်မှာတော့ ပဲကြဲတာ၊ 恵方巻（ehōmaki）ကိုစားတာတို့အပြင် 副茶 (Fukucha) လို့ခေါ်တဲ့ နိမိတ်ကောင်းတယ်လို့သတ်မှတ်ကြတဲ့ လက်ဖက်ရည်ကိုသောက်လေ့လဲရှိကြပါတယ်။ ဒီလက်ဖက်ရည်ထဲမှာတော့မင်္ဂလာရှိတယ်ဆိုတဲ့ 梅 (ume) ကတော့ မက်မန်းသီး၊ပျော်ရွှင်စေတယ် ဆိုတဲ့ 昆布 (konbu) ရေညှိတဲ့၊ ပဲ ၃ စေ့ကို ထည့်ပြီးတော့ သောက်လေ့ရှိကြပါတယ်။
Setsubun ပွဲတော်တွေကိုဘယ်မှာ ကျင်းပလေ့ရှိလဲ။
Setsubun နေ့မှာတော့ ပဲကြဲတဲ့ ပွဲတွေကိုပြုလုပ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ အများအားဖြင့် ဘုရားကျောင်းနှင့် နတ်ကွန်းတွေမှာ လုပ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ ပွဲတော်တွေကိုတော့ 節分追儺式 (setsubun tsuinashiki) လို့ခေါ်ကြပါတယ်။ ဒေသအလိုက် ပြုလုပ်လေ့ရှိတဲ့ နေရာတွေနှင့်節分追儺式 (setsubun tsuinashiki) ပွဲတော် တွေအကြောင်းကိုဖော်ပြသွားပါ့မယ်။ နေရာအပေါ်လိုက်ပြီးတော့ နာမည်ကြီးတဲ့ အနုပညာရှင်တွေလာပြီးတော့ ပဲကြဲလေ့ရှိတဲ့ နေရာတွေလဲရှိပါတယ်။
Sensōji ဘုရားကျောင်း (တိုကျို)
တိုကျိုမှာ ရှိတဲ့ နာမည်ကြီးတဲ့ Sensōji ဘုရားကျောင်း မှာတော့ နာမည်ကြီးတဲ့ အနုပညာရှင်တွေလာပြီးတော့ ပဲကြဲတဲ့ ပွဲကို ကျင်းပလေ့ရှိပါတယ်။ ပွဲရဲ့ နာမည်တွေကတော့ 「浅草観音文化芸能人節分会」- Sensōjikannonbunkageinōjin setsubunkai လို့ခေါ်ပြီး နာမည်ကြီးတဲ့ အနုပညာရှင်တွေ လာရောက်လေ့ရှိပါတယ်။Sensōkanon ရုပ်ထုအရှေ့မှာဘီလူးမရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့လို့ 「鬼は外」oni wa soto ဘီလူကအပြင်ထွက် လို့မပြောဘဲ 千秋万歳 福は内 senshūmanzai fukuha uchi အမြဲတမ်းကောင်းတဲ့ အရာတွေဝင်လာပါစေဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်နဲ့ အော်လေ့ရှိပါတယ်။
တိုကျိုမှာလဲ Sensōji ဘုရားကျောင်း အပြင် zōjōji ဘုရားကျောင်းတွေမှာလဲ ကျင်းပလေ့ရှိပါတယ်။
Yoshida နတ်ကွန်း (ကျိုတို)
Yoshida နတ်ကွန်း ကတော့ ကျိုတိုမြို့မှာရှိပြီး Setsubun နေ့မှာတော့ တစ်နှစ်ပတ်လုံးမှာ မကောင်းတဲ့ အရာတွေနှင့် ရောဂါခပ်သိမ်းကင်းငြိမ်းစေဖို့အတွက် 節分追儺式 (setsubun tsuinashiki) ကိုကျင်းပလေ့ရှိပါတယ်။ လာရောက်လည်ပတ်တဲ့ သူတွေလဲများပြီး စည်ကားတဲ့ ပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ပွဲတော်ကိုတာ့ နှစ်စဥ် ၃ ရက်ကြာကျင်းပလေ့ရှိကြပါတယ်။ Yoshida နတ်ကွန်းအပြင် ကျိုတိုမှာရှိတဲ့ တခြားနာမည်ကြီးတဲ နေရာတွေဖြစ်တဲ့ Heian JIngū နတ်ကွန်း၊ Yasaka ဘုရားကျောင်း၊ Fushimi Inari taisha နတ်ကွန်း တို့မှာလဲ ကျင်းပလေ့ရှိကြပါတယ်။
တိုကျိုနဲ့ ကျိုတိုမှာရှိတဲ့ ဘုရားကျောင်းတွေနှင့် နတ်ကွန်းတွေအပြင် ခရိုင်အသီးသီးမှာရှိတဲ့ ဘုရားကျောင်းတွေ၊ နတ်ကွန်းတွေမှာလဲ 節分追儺式 (setsubun tsuinashiki) ကိုကျင်းပလေ့ရှိကြပါတယ်။
အကျဥ်းချုပ်
ဂျပန် နိုင်ငံရဲ့ ရိုးရာပွဲတော်ဖြစ်တဲ့ Setsubun ပွဲတော် ကိုတော့ ဖေဖော်ဝါရီလမှာ ကျင်းပလေ့ရှိပြီး Setsubun ပွဲတော် မှာ ပြုလုပ်လေ့ရှိတဲ့ အရာတွေနဲ့ စားလေ့ရှိတဲ့ အစားအသောက်တွေကိုဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ပဲကြဲ တဲ့ အချိန်နှင့် အစားအသောက်တွေကိုစားတဲ့ အချိန်မှာ သတိထားရမယ့် အချက်လေးတွေရှိပါတယ်။ အဲလို အချက်လေးတွေကိုသတိပြုရင်း Setsubun ပွဲတော် ကိုဆင်နွဲဖို့ အကြံပြုလိုက်ပါတယ်။
